Υπατία
5 από 5 (4 Ψήφοι)

 

Αυτοί που μπορούν να σε κάνουν να πιστέψεις απιθανότητες, είναι ικανοί να σε πείσουν να διαπράξεις φρικαλεότητες.

Βολταίρος, 1694-1778, Γάλλος φιλόσοφος & συγγραφέας

hypatia 2 copy copy

Τελικά, όλα σαυτό τον κόσμο είναι επαναλαμβανόμενα, ακόμη κι αυτά που είναι απόρροια της δικιάς μας θέλησης, νομοτελειακά ξανάρχονται, σαν μια προαιώνια κατάρα να τα καθοδηγεί.

Μιλάμε για το φανατισμό, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τα πισωγυρίσματα της κοινωνίας αλλά και για τα χειρότερα εγκλήματα στην παγκόσμια ιστορία. Φυσικά όλα αυτά δημιουργούνται κάτω από την συνεχώς αυξανόμενη αδικία, την ανασφάλεια, την ανάγκη και φυσικά κάτω από την προσχεδιασμένη καθοδήγηση και προπαγάνδα, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα αυτό ακριβώς, την μανία του λαού που θέλει να ξεσπάσει νομίζοντας πως θα δικαιωθεί, αλλά δυστυχώς χωρίς να το καταλαβαίνει εξυπηρετεί τους δυνάστες του!

Ο φανατισμός λοιπόν σε όλο του το μεγαλείο. Τον συναντάμε σήμερα πολύ εμφαντικά στους τζιχαντιστές, όπως στον συνάντησε και πριν από 1600 περίπου χρόνια η άτυχη μα και πολύ αδικημένη Υπατία. Κατά σύμπτωση και στις δύο περιπτώσεις ο φανατισμός ήταν και είναι φαινομενικά «θρησκευτικός». Τότε ήταν η ειλημμένη απόφαση εγκαθίδρυσης νέας θρησκείας, σήμερα ο φανατισμός μπαίνει πιο ωμά και προκλητικά, θεωρείται αδιαπραγμάτευτη η επικράτηση με κάθε κόστος «Χ. Κλίντον».  Το αποτέλεσμα  όμως δεν αλλάζει παραμένει πάντα το ίδιο, υποταγή του ανθρώπου στα μεγάλα συμφέροντα, τα οποία πάντα βρίσκουν έναν τρόπο να κρατούν σκλαβωμένους τους λαούς.

Σε μια τέτοια στιγμή της ιστορίας, έζησε στην Αλεξάνδρεια στα μέσα του 4ου και στις αρχές του 5ου μ.Χ. αιώνα η περίφημη Ελληνοαιγύπτια φιλόσοφος, αστρονόμος και μαθηματικός, Υπατία. Είχε την τύχη να έχει πατέρα τον Θέωνα τον Αλεξανδρινό (335-405) ονομαστό μαθηματικό και αστρονόμο και όπως ήταν φυσικό, υπό την καθοδήγησή του, έλαβε ανώτερη εκπαίδευση στα μαθηματικά και την αστρονομία. Δεν έμεινε όμως εκεί, συνέχισε τις σπουδές της στην Φιλοσοφία στην Αθήνα και την Ιταλία. Στην Αθήνα παρακολούθησε μαθήματα στη νεοπλατωνική σχολή του Πλούταρχου του Νεότερου και της κόρης του Ασκληπιγένειας, ενώ μαθήτευσε κοντά στο Πρόκλο και τον Ιεροκλή.

Όταν επανήλθε στην Αλεξάνδρεια ανέλαβε την εκεί σχολή των Πλατωνιστών, που ακολουθούσε τη διδασκαλία του Πλωτίνου, ενός από τους πρώτους νεοπλατωνιστές φιλοσόφους. Η ευγλωττία της Υπατίας, η σπάνια μετριοφροσύνη της και η ομορφιά της, σε συνδυασμό με τα αξιοσημείωτα πνευματικά της χαρίσματα, προσέλκυσαν μεγάλο αριθμό μαθητών. Ανάμεσά τους ήταν και ο Συνέσιος ο Κυρηναίος, ο μετέπειτα επίσκοπος Πτολεμαΐδος, του οποίου σώζονται πολλές επιστολές  προς αυτήν. Ακόμη πρέπει να ειπωθεί τούτο, ότι η Υπατία εκτός από καταξιωμένη επιστήμων και φιλόσοφος, ήταν σεβαστή από όλους όχι μόνο από τους 12θεϊστές. Γεγονός είναι ότι η σοφία, η πολυμάθειά της και οι ηθικές αρχές της, έκαναν τους άρχοντες να ζητούν συχνά τις συμβουλές της. Οι χριστιανοί μάλιστα την χρησιμοποιούσαν σαν παράδειγμα αγνότητας.

Η ατυχία για την Υπατία ήταν πως εκείνα τα χρόνια της ζωής της συνέπεσαν με την αλλαγή θρησκείας που είχε δρομολογήσει η ελίτ της αυτοκρατορίας και μάλιστα με τον μεγαλύτερο διώκτη των «εθνικών», τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο. Το 380 μάλιστα ο χριστιανισμός έγινε η επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας και ακόμη περισσότερο δακτυλοδεικτούμενος και ένοχος αν δεν ήσουν χριστιανός!

Η Υπατία έζησε κατά τον Βυζαντινό ιστορικό Ιωάννη Μαλάλα το 355, κατ’ άλλους 364 ή 370-415μ.Χ. Στην έξαρση δηλαδή της μανίας των φανατικών χριστιανών, κάτω από την ηγεσία του πατριάρχη Κύριλλου – του ανακηρυχθέντος Αγίου αργότερα, πιθανόν για τον υπερβάλλοντα ζήλο του. Φυσικά και δεν πρόκειται να βρεθούν στοιχεία που να ενοχοποιούν τον Κύριλλο, ή κάποιον άλλο, άλλωστε τα πράγματα είχαν δρομολογηθεί πολύ πιο γρήγορα, αφού η αποδοχή  και η αγάπη του λαού προς την Υπατία, ήταν κόκκινο πανί...

Έτσι μετά την άνοδο του Κύριλλου στον πατριαρχικό θρόνο της Αλεξάνδρειας το 412, η Υπατία βρέθηκε στο στόχαστρο του πατριάρχη, βασικά εξαιτίας της σχέσης της με τον Ορέστη, τον έπαρχο της πόλης. Προκειμένου λοιπόν να την κατηγορήσει και να την αποξενώσει από τον απλό λαό, ο Κύριλλος την κατηγόρησε ότι ασκούσε μαύρη μαγεία! Η κατηγορία της μαγείας άλλωστε για εκείνη την εποχή ήταν κύριο όπλο της χριστιανικής ελίτ κάθε φορά που επεδίωκε φυσική και ηθική εξόντωση κάποιου αντιπάλου της.

Άλλωστε και η Υπατία έριχνε λάδι στη φωτιά, με το να δείχνει έντονο ενδιαφέρον στα πολιτικά θέματα της Αλεξάνδρειας. Ο μαθητής της Ησύχιος ο Εβραίος έγραφε: «Κρατώντας το μανδύα του φιλοσόφου και περπατώντας μέσα στην πόλη, εξηγούσε δημόσια τα γραπτά του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη και άλλων φιλοσόφων σε όλους όσους ήθελαν να ακούσουν, ή ήθελαν να συμβουλευθούν αυτήν πρώτα για τα θέματα διοίκησης της πόλης».  

Επίσης η Υπατία αγνόησε συστηματικά τις εκκλήσεις του Ορέστη, ο οποίος εκτός από μαθητής της ήταν και καλός της φίλος, να απαρνηθεί τις ιδέες της και να ασπασθεί το Χριστιανισμό.

Έτσι στις 8 Μαρτίου του 415 μια ομάδα φανατισμένων χριστιανών, που την αποτελούσαν μοναχοί και οπαδοί του Κυρίλλου με αρχηγό κάποιον Πέτρο εκκλησιαστικό δάσκαλο, ή κληρικό κατώτερης βαθμίδας πάντως, την περίμεναν ενώ επέστρεφε στο σπίτι της, την κατέβασαν από την άμαξα και την δολοφόνησαν με σαδιστική αγριότητα!

hypatia 3

Ο φόνος της Υπατίας περιγράφεται στα γραπτά του αντικειμενικού χριστιανού ιστορικού του 5ου αιώνα Σωκράτη του Σχολαστικού ως εξής: «Όλοι οι άνθρωποι την σεβόταν και την θαύμαζαν για την απλή ταπεινοφροσύνη του μυαλού της. Ωστόσο, πολλοί με πείσμα την ζήλευαν και επειδή συχνά συναντούσε και είχε μεγάλη οικειότητα με τον Ορέστη, ο λαός την κατηγόρησε ότι αυτή ήταν η αιτία που ο Επίσκοπος και ο Ορέστης δεν γινόταν φίλοι. Με λίγα λόγια, ορισμένοι πεισματάρηδες και απερίσκεπτοι κοκορόμυαλοι με υποκινητή και αρχηγό τους τον Πέτρο, έναν οπαδό αυτής της Εκκλησίας, παρακολουθούσαν αυτή τη γυναίκα να επιστρέφει σπίτι της γυρνώντας από κάπου. Την κατέβασαν με τη βία από την άμαξά της, την μετέφεραν στην Εκκλησία που ονομαζόταν Caesarium, την γύμνωσαν εντελώς, της έσκισαν το δέρμα και έκοψαν τις σάρκες του σώματός της με κοφτερά κοχύλια μέχρι που ξεψύχησε, διαμέλισαν το σώμα της, έφεραν τα μέλη της σε ένα μέρος που ονομαζόταν Κίναρον και τα έκαψαν». Μετά από αυτό και ανεξάρτητα από το ακριβές κίνητρο της δολοφονίας της, η φυγή πολλών λογίων αμέσως μετά το γεγονός σήμανε την αρχή του μαρασμού της Αλεξάνδρειας ως πνευματικού κέντρου.

Παρά το μίσος των χριστιανών κατά της Υπατίας, στην ιστορία του πολιτισμού καταγράφτηκε ως η πρώτη γυναίκα – και μοναδική μέχρι σήμερα -, που δίδαξε δημόσια και μάλιστα στο επιστημονικό πεδίο της υψηλής θετικής διανόησης, συμβολίζοντας την ελευθερία της σκέψης και του λόγου, στοιχεία που ερχόντουσαν αντίθετα με τις διδαχές του χριστιανισμού και ιδιαίτερα εκείνης της πρωτοχριστιανικής κοινωνίας που έβλεπε την τυφλή υποταγή και την βία ως μοναδική διέξοδο προς το Θείο.

Σύμφωνα με το λεξικό του Σούδα ή Σουίδα (βυζαντινή εγκυκλοπαίδεια), η Υπατία έγραψε σχόλια στην Αριθμητική του Διόφαντου του Αλεξανδρέως, στα Κωνικά του Απολλώνιου από την Πέργη, και στον αστρονομικό κανόνα του Πτολεμαίου (Αλμαγέστη). Αυτά τα έργα της χάθηκαν, αλλά οι τίτλοι τους, σε συνδυασμό με τις επιστολές του Συνέσιου, ο οποίος τη συμβουλευόταν για την κατασκευή του Αστρολάβου, δείχνουν ότι είχε αφιερωθεί ιδιαίτερα στην αστρονομία και τα μαθηματικά.

Η ύπαρξη αυστηρά φιλοσοφικών έργων της μας είναι άγνωστη. Η φιλοσοφία της, περισσότερο λόγια και επιστημονική ως προς τη φύση της και λιγότερο απόκρυφη, αποτέλεσε την πεμπτουσία του Αλεξανδρινού Νεοπλατωνισμού. Η συνεισφορά της στην επιστήμη -αμφισβητούμενη πάντως- περιλαμβάνει τη χαρτογράφηση ουράνιων σωμάτων και την ανακάλυψη του αραιόμετρου ή πυκνόμετρου, ενός ειδικού οργάνου που προσδιορίζει την πυκνότητα των διαφόρων υγρών.

Η Υπατία αποτελούσε σύμβολο της μάθησης και της επιστήμης, οι οποίες την εποχή εκείνη ταυτίζονταν ευρέως από τους πρώτους Χριστιανούς με την ειδωλολατρία. Γι’ αυτό υπήρξε στο  επίκεντρο της έντασης μεταξύ χριστιανών και εθνικών (μη χριστιανών), οι οποίες ταλαιπώρησαν αρκετά την Αλεξάνδρεια εκείνη την περίοδο.

Τελειώνοντας αυτό το μικρό αφιέρωμα στην Υπατία θέλουμε να πούμε ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά γιατί η γη μπορεί να θρέψει πολλαπλάσιους από όσους σήμερα.  Όμως τα κάθε είδους συμφέροντα, πάντοτε χρησιμοποίησαν την τρομοκρατία μέσου του φανατισμού σαν το πιο δυνατό εργαλείο, αφού όποιος βρίσκεται υπό την επήρεια του φανατισμού είναι ικανός να καταστρέψει τα πάντα. Το βλέπουμε σε όλες τις πτυχές της κοινωνίας μας, χτες και σήμερα, από την πολιτική μέχρι τα σπορ.

Δεν γνωρίζουμε όμως αν έχουν προβλέψει, πως κάποτε αυτοί οι φανατικοί μπορεί να ξυπνήσουν…