5 από 5 (4 Ψήφοι)

epanastasi-1

Αν νομίζετε πως ο Μαρξ πρώτος έθεσε τις βάσεις για τον κομμουνισμό κάνετε λάθος. Πολλά χρόνια νωρίτερα ένας νέος χωρικός από το Κόρθι της Άνδρου παρότρυνε τους συμπατριώτες του να καταργήσουν την φεουδαρχία και να μοιράσουν την γη που δουλεύανε. Διαβάστε το κείμενο της προκήρυξης που ακολουθεί και θα καταλάβετε. Η προκήρυξη μοιράσθηκε στους Ανδριώτες τις παραμονές της Γενικής Συνέλευσης που συγκάλεσε ο ίδιος, όντας πλέον κυβερνήτης του νησιού, ύστερα από την προδοσία των τσιφλικάδων.

«Το έθνος μας επήρε τα όπλα κατά των τυράννων του. Τετρακόσιους χρόνους είμεθα σκλάβοι των Οθωμανών και τώρα εγίναμεν ελεύθεροι, δώσαντες το αίμα μας διά την ελευθερίαν,  της πατρίδος. Εις όλα τα μέρη οι Γραικοί πολεμούν διά την ελευθερίαν των και μόνον εις τα νησιά οι κοτζαμπάσηδες δεν είδαν με καλό μάτι την ανάστασιν του Γένους. Αυτοί είχαν πάντα το ένα τους και νιτερέσα με τους Οθωμανούς. Μαζί με τούς μπέηδες και πασάδες μας καταπίεζαν, μας έπαιρναν το βιός μας, μας καταφρονούσαν, μας έγδυναν, μας ρουφούσαν το αίμα μας, και να τσερεμέτζαν και επλούτιζαν από τον ιδρώτα μας.

Αυτοί οι σκλιάδες θέλουν να μας σκλαβώσουν και πάλιν, καταλύοντες την ελληνικήν διοίκησιν και καλούντες τον Καπουδάν Πασά να καταλάβει την νήσον μας. Το τι μας περιμένει αν έλθουν οι Τούρκοι το καταλαβαίνετε. Όχι μόνον θα χάσωμεν την ελευθερία μας και θ’ άτιμασθώμεν εις τα όμματα όλων των Ελλήνων και Ευρωπαίων, αλλά και θα γίνωμε τρεις φορές σκλάβοι από την πριν κατάστασίν μας. Αυτό όμως δεν πρέπει να γίνει. Έχομεν την δύναμιν να εμποδίσωμεν το κακόν, πρώτα πρέπει να βάλωμεν νέαν τάξιν και να ιδρύσωμεν νέον σύστημα εις τον τόπον μας.

Η νήσος Άνδρος είναι και αυτή δημιούργημα της φύσεως, καθώς και όλος ο κόσμος. Αλλά όταν εδημιουργήθη ο κόσμος, δεν υπήρχαν πλούσιοι και πτωχοί, μεγαλοκτήμονες και κολλήγοι. Η ανισότης, η ανέχεια, η δυστυχία είναι δημιουργήματα όχι του υπέρτατου όντος, αλλά των κρατούντων. Εις την αρχαίαν Ελλάδα και εις τον άλλον κόσμον και προ ολίγων χρόνων εις την Γαλλίαν εχύθη πολύ αίμα διά να καταργηθούν τα προνόμια των αρχόντων και η ιεραρχική διατήρησις της κοινωνίας. Διατί και ημείς κατά την παρούσαν στιγμήν να μην αποτινάξωμεν όχι μόνον τον ζυγό των Τούρκων, αλλά και των αρχόντων;

Ομιλούν διαρκώς οι τουρκοκοτζαμπάοηδες ότι έχουν δικαιώματα επί της ιδιοκτησίας των εαυτών μας, τα όποια τάχα βγαίνουν από έγγραφα απαρασάλευτα. (Το κείμενο σ' αυτό το σημείο είναι χαλασμένο. Η φράση αυτή γράφεται με επιφύλαξη από τον Γ. Κορδάτο). Αυτό δεν είναι σωστό. Οι προπάτορες των αρχόντων ήλθον εις το νησί μας από άλλα μέρη ως κατακτηταί, με την βίαν εξουσίασαν το καλύτερο μέρος της γης, χωρίς να έχουν κανένα δικαίωμα προς τούτο περισσότερον από τους άλλους, έκτος από το δικαίωμα του ισχυρότερου. Και άλλους έκαμαν σκλάβους των.

Οι σημερινοί λοιπόν άρχοντες, απόγονοι των κατακτητών και σφετεριστών της γης των πατέρων μας, κανέν δικαίωμα δεν έχουν να κρατούν αυτήν διά την ιδικήν των ωφέλειαν και κατατυράννευσιν και λήστευσιν ημών. Ο καιρός της ελευθερίας μας ήλθεν, ας αποτινάξωμεν, λοιπόν τον ζυγόν και ας καταργήσωμεν, τα προνόμια των αρχόντων μας. Όλοι οι Γραικοί θα επικροτήσουν την πράξιν μας και θα μας συντρέξουν εις την απόφασίν μας αυτήν. Ήλθε η ώρα να καταργήσωμεν την αθλιότητα, να απαλλάξωμεν την κατάντια μας και να δώσωμεν το παράδειγμα και εις τους λοιπούς νησιώτας και τους άλλους Γραικούς όπου στενάζουν από την αγροτική σκλαβιάν.

Η γη ανήκει εις ημάς τους δουλευτάς της και όχι εις τους ολίγους τουρκάρχοντες που την νέμονται με το δικαιωμα του ισχυρότερου το οποίον απέκτησαν από τούς Φράγκους και τους Οθωμανούς κατακτητάς. Ο εθνικός άγων μας διά να πάρει ούσιαστικήν σημασίαν πρέπει να ολοκληρωθεί με την κατάργησιν κάθε προνομίου και κάθε δικαιώματος, τα οποία υποβιβάζουν την πλειονότητα των γεωργών μας εις την κατάστασιν του δούλου. Η ένωσις φέρει την δύναμιν και θα μας δώσει την έξουοίαν να εκτελέσωμεν την απόφασίν μας. Η κοινοκτημοσύνη δεν είναι ζορμπαλίκι, αλλά έργον δικαιοσύνης.

Πρέπει να παύσωμεν να είμεθα κολληγάδες, όπως επαύσαμεν να είμεθα ραγιάδες. Και αυτό είναι στο χέρι μας, αρκεί να μη δειλιάσωμεν. Θα δουλεύωμεν εις το έξης τα φέουδα όλοι μαζί και θα απολαβαίνει τον καρπόν των η κομμούνα (=κοινότητα) μας και θα γίνεται δίκαιη μοιρασιά της σοδιάς εις όλους τους δουλευτάδες, ανάλογα με τον κόπο τους και τήν δoύλευσíν τους. Δι’ όλα αυτά θα γίνει σύναξις εις την Μεσαριάν, διά να λάβωμεν από κοινού αποφάσεις. Το φέρσιμο μας αυτό θα μας κάνει πρωτολάτας εις τον δίκαιον αγώνα όλων των κολλήγων και θα γίνει άκουσμα εις όλα τα μέρη της πατρίδος και εις όλον τον κόσμον και παντού θα μας επαινέσουν και θα μας δώσουν δίκαιον».

Επικεντρώνω την ουσία της προκήρυξης αυτής σε δύο βασικά σημεία: Πρώτα την δίψα των Ελλήνων το ’21, που πάλεψαν για να πάψουν να είναι σκλάβοι και όχι απλά και μόνο να ξεφύγουν από τον τούρκικο ζυγό, μιας και ο ζυγός των κοτζαμπάσηδων ήταν πολύ βαρύτερος. Οι αγωνιστές του ‘21 πάλεψαν για την εθνική και κοινωνική απελευθέρωσή τους, για έναν καλύτερο κόσμο της κοινοκτημοσύνης, της συνεργασίας, της ισότητας και της ελευθερίας. Το κίνημα του Δημήτρη Μπαλή δεν ήταν επαναστατικό, ήταν πρωτοπόρο. Ας αναλογισθούμε μόνο πως αυτά τα νοήματα συναντιούνται για πρώτη φορά στην Ρώσικη επανάσταση το 1917, περίπου εκατό χρόνια μετά, ούτε καν στην Παρισινή κομούνα του 1871. Το δεύτερο είναι ο δόλιος τρόπος που χρησιμοποίησαν οι κοτζαμπάσηδες, καλώντας τον καπουδάν Πασά μεσούσης μάλιστα της επανάστασης για την απελευθέρωση, που δείχνει ότι τα συμφέροντα πάντα ήταν πάνω από πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια για τα οποία συνεχώς μας παραμυθιάζουν.

Το βέβαιο είναι πως ο Μπαλής πρωταγωνίστησε σε ένα επαναστατικό κίνημα πολύ προχωρημένο για την εποχή του. Ήταν ένα κίνημα κοινωνικής δικαιοσύνης και κοινοκτημοσύνης γενικώς κατά της φεουδαρχίας, σχεδόν παράλληλα με την επανάσταση του ’21, το οποίο αγκαλιάσθηκε από τους κατοίκους του νησιού, δείχνοντας γλαφυρά την θέληση των Ανδριωτών αλλά και των Ελλήνων γενικότερα για ουσιαστική ελευθερία και όχι μόνο την αλλαγή του εξουσιαστή.

Ο Δημήτρης Μπαλής, μόλις που γνώριζε να διαβάζει και να γράφει, όμως ήταν πανέξυπνος, γεναίος και διψασμένος όπως απεδείχθη για ελευθερία και δικαιοσύνη. Λέγεται ότι γνώριζε τον Θεόφιλο Καϊρη, ο οποίος και τον προμήθευσε από πολύ νωρίς (1812) βιβλία των Ευρωπαίων διαφωτιστών, τα οποία ασφαλώς και του έδειξαν τον δρόμο αλλά και την ωριμότητα να αγωνισθεί για αξίες που ήταν πρωτόγνωρες στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και των φεουδαρχών συνεργατών των Τούρκων.

Από τις αρχές του 1822 ο Δημήτρης Μπαλής επισκεπτόταν τα χωριά του νησιού διαφωτίζοντας τους κατοίκους σχετικά με τους κοτζαμπάσηδες και τον ρόλο που έπαιζαν με στους Τούρκους και απέναντι στα δικαιώματα των κολλήγων, παροτρύνοντάς τους να ξεσηκωθούν κατά των αρχόντων. Έτσι όταν δύο από αυτούς, βλέποντας ότι κινδυνεύουν τα συμφέροντά τους έστειλαν πεσχέσι στον καπουδάν πασά, που αρχές του ’22 ξεκινούσε από την Κωνσταντινούπολη με τον στόλο του για το νότο, καλώντας τον σε βοήθεια. Οι Ανδριώτες που εντωμεταξύ ήταν προετοιμασμένοι από τον Μπαλή, θεώρησαν την κίνηση αυτή των κοτζαμπάσηδων μεγάλη προδοσία, την στιγμή μάλιστα που οι Έλληνες αγωνίζονταν να ξεφύγουν από τον Τούρκικο ζυγό. Γι’ αυτό και ανακήρυξαν τον Δημήτρη Μπαλή κυβερνήτη του νησιού, θεωρώντας τον ως μόνο κατάλληλο να υπερασπισθεί τους κατοίκους του νησιού. Πολλοί πύργοι των κοτζαμπάσηδων κάηκαν τότε, πολλοί γαιοκτήμονες πιάστηκαν και φυλακίστηκαν, ενώ μερικοί προδότες εκτελέστηκαν.

Οι κοτζαμπάσηδες τρομοκρατήθηκαν και μετά από πολύ σκέψη άλλαξαν σχεδιασμό. Στράφηκαν στην «κεντρική διοίκηση» του νεοσύστατο ελληνικού κράτους του οποίου «αρμοστής νήσων» ήταν ο Κωνσταντίνος Μεταξάς, θείος του μετέπειτα δικτάτορα (δείτε, ακόμη και τα ονόματα έχουν συνέχεια!). Ο Μεταξάς τότε ανακοίνωσε επιστράτευση του Μπαλή και των συντρόφων του, η οποία όμως δεν έγινε αποδεκτή από τον Μπαλή.

Την ίδια εποχή ο Δημήτρης Μπαλής ο οποίος όπως φαίνεται εκτός από ιδεολόγος, ήταν γενναίος και οργανωτικός, δημιούργησε ένοπλο τμήμα περίπου τριακοσίων ατόμων για να υπερασπίσει τα συμφέροντα των γεωργών και του λαού γενικότερα που η επανάσταση προνοούσε.

Από την πλευρά του ο «αρμοστής νήσων» κάλεσε από τα Ψαρά το πλοίο του Χατζησκανδάλη με 100 ενόπλους και έδωσε τελεσίγραφο σε όλους τους συγγενείς των συντρόφων του Μπαλή να δηλώσουν εντός 8 ημερών υποταγή και υποσχέθηκε αμνηστία σε όλους τους ενόπλους που θα παραδίδονταν. Το τελεσίγραφο έφερε συντομότατα τα αναμενόμενα από την κεντρική εξουσία αποτελέσματα. Η συντριπτική πλειοψηφία των ανδρών του Μπαλή τον εγκατέλειψαν, δηλώνοντας υποταγή στα κελεύσματα της εξουσίας. Με τον Μπαλή έμεινε ο αδερφός του Λεονάρδος και 9 ακόμη που κατέφυγαν την Τήνο. Τελικά συνελήφθησαν και μεταφέρθηκαν στην «κεντρική διοίκηση», όπου και τελικά αποφασίσθηκε το κρέμασμα των δύο αδελφών χωρίς καμιά αναβολή…

Αυτή περιληπτικά είναι η ιστορία ενός πρωτοπόρου επαναστάτη του Δημήτρη Μπαλή τον οποίο ξέχασε η ιστορία να αναφέρει γιατί ήταν από τους χαμένους και όπως όλοι γνωρίζουμε διαχρονικά η ιστορία γράφεται από τους νικητές. Μόνο που οι νικητές σχεδόν πάντα, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, δεν είναι οι πιο δυνατοί. Κι αυτό γιατί, τουλάχιστον για τα ελληνικά δεδομένα, έχουμε πάμπολλες περιπτώσεις που ο παράγοντας πονηριά, ατομικό συμφέρον, εξωτερική παρέμβαση, ειδικά αυτή, σε πολλές και σημαντικές φάσεις της ύπαρξής μας σαν κρατική οντότητα τουλάχιστον από το 1821 και εδώ, έχει επιβάλλει την θέλησή της καθοριστικά.

Ο Γιάννης Σκαρίμπας έγραψε στο πολύ συγκροτημένο έργο του, « το ’21 και η αλήθεια», πως: «Μεταξύ δουλείας και δουλείας δεν υπάρχει καμιά διαφορά. Με το να κάμεις μιαν επανάσταση κι αποτινάξεις το ζυγό, δεν έκαμες τίποτα. Το ’21 αυτό έκαμε. Το να μην ξαναεμπέσεις στο ζυγό-αυτό είναι επανάσταση». Και είχε πολύ δίκιο, μιας και τα στοιχεία αποδεικνύουν, ότι η επανάσταση του ’21 ήταν από την αρχή καπελωμένη. Σήμερα είμαστε στο ίδιο έργο θεατές, η εξουσία υποταγμένη στα ξένα συμφέροντα κι εμείς σκλάβοι, για να ακριβολογήσω, οι κοτζαμπάσηδες στη θέση τους όπως παλιά, λες και δεν πέρασε μια μέρα!

Σχόλια (0)

Δεν υπάρχουν ακόμη σχόλια εδώ

Αφήστε τα σχόλιά σας

  1. Δημοσίευση σχολίου ως επισκέπτης.
Συνημμένα (0 / 3)
Μοιραστείτε την τοποθεσία σας
Πληκτρολογήστε το κείμενο που παρουσιάζεται στην παρακάτω εικόνα. Δεν είναι σαφές;
<